Tomek i Przyjaciele (ang. Thomas and Friends, wcześniej Thomas the Tank Engine & Friends) - serial animowany, który powstał na podstawie serii książek pod tytułem Railway Series, napisanych przez Wilberta Awdry. Pomysłodawcą powstania serii telewizyjnej jest Britt Allcroft. Seria telewizyjna doczekała się dwudziestu czterech serii i czternastu filmów pełnometrażowych. Niebieska lokomotywa obecnie należy do firmy HiT Entertainment, która przejęła udziały firmy Gullane Entertainment w 2003 roku. W kwietniu 2008 roku produkcja serialu przeniosła swoja siedzibę do Kanady.
W serii dwunastej niektóre elementy serialu takie jak twarze lokomotyw, ludzie i zwierzęta były już wykonane za pomocą animacji komputerowej (CGI). W niektórych scenach wciąż były jednak używane plastikowe twarze lokomotyw. Seria trzynasta, wyemitowana po raz pierwszy w 2010 roku, była pierwszą serią wykonaną w pełni za pomocą technologii CGI.
Opis serialu[]
Serial opowiada o lokomotywach, które mieszkają i pracują na Wyspie Sodor. Jego głównym bohaterem jest mała niebieska lokomotywa o imieniu Tomek, która ma sześć małych kół, mały komin, mały kocioł i małą kabinę. W serialu lokomotywy pracują na dwóch kolejach. Na kolei North Western Railway pracują lokomotywy o standardowym rozstawie osi, a na kolei Skarloey Railway pracują lokomotywy wąskotorowe. Pracą na pierwszej kolei kieruje Tobiasz Szyneczka, który jest nazywany przez lokomotywy grubym zawiadowcą, a na drugiej pracą kieruje Pan Patyczek, nazywany chudym zawiadowcą. Od serii drugiej jednym z wątków serialu jest rywalizacja pomiędzy lokomotywami parowymi i spalinowymi. Również jest trzecia kolej o nazwie Arlesdale Railway zwana też mała kolej, gdzie kieruje Mały Zawiadowca.
Historia serialu[]
Britt Allcroft, czyli pomysłodawczyni powstania serii telewizyjnej zorganizowała ekipę produkcyjną, w skład której wchodzili David Mitton jako reżyser, Ringo Starr jako narrator oraz Mike O'Donnell i Junior Campbell jako kompozytorzy tematów muzycznych. Pierwsza seria miała premierę w Wielkiej Brytanii w 1984 roku, a seria druga dwa lata później, czyli w 1986 roku. Gdy dwie serie odniosły sukces, Britt Allcroft postanowiła sprawić by serial został wyemitowany w Stanach Zjednoczonych.
Trzecia seria serialu miała premierę w 1991 roku. Pojawiły się w niej pewne zmiany. W przeciwieństwie do poprzednich serii, nie wszystkie jej odcinki opierały się na Railway Series. Scenariusze kilku odcinków zostały już napisane przez niezależnych scenarzystów, czym Wilbert Awdry był oburzony. W 1995 roku premierę miała seria czwarta. Seria ta z wyjątkiem odcinka Rudik Ratownik w całości opierała się na Railway Series. Zadebiutowały w niej lokomotywy wąskotorowe z kolei Skarloey Railway. Po śmierci Wilberta Awdry w 1997 roku Britt Allcroft i David Mitton postanowili, że serial już nigdy nie będzie opierał się na opowiadaniach wielebnego. W 1998 roku premierę miała piąta seria serialu. Żaden z jej odcinków nie opierał się na Railway Series.
W 2000 roku premierę miał pierwszy film pełnometrażowy serialu pod tytułem Tomek i Magiczna Kolejka. Film jednak nie przyniósł dużych zysków, a Britt Allcroft zmuszona została do sprzedania swojej firmy. Firma Gullane Entertainment przejęła jej udziały. W 2002 roku premierę miała szósta seria serialu, a rok póżniej w 2003 roku seria siódma. W tym czasie udziały firmy Gullane Entertainment przejęła firma HiT Entertainment. Wtedy w serialu zaszły wielkie zmiany. Jego odcinki stały się bardziej edukacyjne. Seria ósma serialu miała premierę w 2004 roku, seria dziewiąta w 2005 roku, dziesiąta w 2006 roku i jedenasta w 2007 roku. W tym czasie powstały również dwa filmy pełnometrażowe pod tytułem Jak Lokomotywy Uratowały Lotnisko i Wielkie Odkrycie.
W 2008 roku miał miejsce najbardziej rewolucyjny krok w historii serialu. Postanowiono, że od teraz serial będzie produkowany przy pomocy techniki komputerowej CGI. Padła również decyzja, że od tej chwili serial będzie produkowany przez studio Nitrogen Studios w Kanadzie. W serii dwunastej, której premiera miała miejsce w 2008 roku ludzie, zwierzęta oraz twarze lokomotyw byli już wykonani za pomocą techniki komputerowej. Pierwszą produkcją serialu korzystającą wyłącznie z techniki CGI był film pełnometrażowy Bohater Torów z 2009 roku, którego reżyserem był Greg Tiernan. To była również pierwsza produkcja od filmu Tomek i Magiczna Kolejka, w której każda postać mówiła głosem innego aktora.
W 2010 roku premierę miały serie trzynasta i czternasta oraz film Przygoda na Wyspie Mgieł. Na początku 2011 roku premierę miała seria piętnasta, a na jesień tego samego roku nastąpiła premiera kolejnego filmu pod tytułem Dzień Diesli. W październiku 2011 roku firma HiT Entertainment została zakupiona przez firmę Mattel.
W lutym 2012 roku w Wielkiej Brytanii premierę miała seria szesnasta serialu. Była to ostatnia seria, która została wyprodukowana przez studio Nitrogen Studios i ostatnia seria, której główną scenarzystką była Sharon Miller. Jesienią tego samego roku premierę miał film Tajemnica Niebieskiej Góry. Od 2013 roku głównym scenarzystą serialu jest Andrew Brenner, reżyserami David Baas i Rob Silvestri, producentem Kallan Kagan i Brian Lynch, a produkcją serialu zajmuje się studio Arc Productions. Wiosną 2013 roku premierę miała seria siedemnasta i kolejny film pełnometrażowy pod tytułem Tajemnica Zaginionej Korony.
Latem 2014 roku miała miejsce premiera serii osiemnastej, a jesienią filmu Opowieść o Odwadze. Potem w 2015 seria dziewiętnasta i Legenda Zaginiony o Zaginionego Skarbie Wyspy Sodor. Robin Gay wpadł na pomysł na odcinek Żegnaj, Gruby Zawiadowco.
W 2016 wyemitowano serie dwudziestą oraz film Wielki Wyścig. W 2017 został wyprodukowany film Wyprawa poza Wyspę Sodor oraz Seria dwudziesta pierwsza, która przygotowywała serial na nowy format serii, który nadszedł po filmie Wielki Świat! Wielkie Przygody!. Od tego momentu nie kładziono już dużego nacisku na realizm oraz pojawiło się więcej slapstickowego humoru.
W 2020 Arc Productions oznajmili że już nie będą animowali Tomek i Przyjaciele. Przez to Seria 24 była ostatnią serią serialu.
Serie[]
- Seria 1 (1984)
- Seria 2 (1986)
- Seria 3 (1991)
- Seria 4 (1994)
- Seria 5 (1998)
- Seria 6 (2002)
- Seria 7 (2003)
- Seria 8 (2004)
- Seria 9 (2005)
- Seria 10 (2006)
- Seria 11 (2007)
- Seria 12 (2008)
- Seria 13 (2009)
- Seria 14 (2010)
- Seria 15 (2011)
- Seria 16 (2012)
- Seria 17 (2013)
- Seria 18 (2014)
- Seria 19 (2015)
- Seria 20 (2016)
- Seria 21 (2017)
- Seria 22 (2018)
- Seria 23 (2019)
- Seria 24 (2020)
Spinoffy[]
- Shining Time Station (jedynie USA; 1989-2000)
- Jacek i firma budowlana (2003-2006)
- Tomek i Przyjaciele: Naprzód Lokomotywy! (2021-)
Filmy pełnometrażowe[]
- Tomek i magiczna kolejka (2000)
- Jak lokomotywy uratowały lotnisko (2005)
- Wielkie odkrycie (2008)
- Bohater torów (2009)
- Przygoda na Wyspie Mgieł (2010)
- Dzień diesli (2011)
- Tajemnica Niebieskiej Góry (2012)
- Tajemnica zaginionej korony (2013)
- Opowieść o odwadze (2014)
- Przygoda się zaczyna (2015)
- Legenda o zaginionym skarbie (2015)
- Wielki wyścig (2016)
- Wyprawa poza wyspę Sodor (2017)
- Wielki świat! Wielkie przygody! (2018)
Narratorzy[]
Wielka Brytania[]
- Ringo Starr (serie I-II)
- Michael Angelis (serie III-XVI)
- Pierce Brosnan (film Wielkie odkrycie)
- Mark Moraghan (serie XVII-XXI)
- John Hasler (serie XXII-XXIV)
USA[]
- George Carlin (serie I-IV)
- Alec Baldwin (serie V-VI)
- Michael Brandon (serie VII-XVI)
- Pierce Brosnan (film Wielkie odkrycie)
- Mark Moraghan (serie XVII-XXI)
- Joseph May (serie XXII-XXIV)
Polska[]
- Jaromir Sosnowski (seria I (niektóre odcinki) – 1. wersja)
- Zbigniew Sawicki (seria I (niektóre odcinki) – 1. wersja)
- Grzegorz Fedorowski (seria I (niektóre odcinki), serie II-V – 1. wersja)
- Stefan Knothe (serie I-V – 2. wersja, serie VI-XXI)
- Ireneusz Załóg (film Tajemnica Niebieskiej Góry – 2. wersja)
- Janusz Zadura (serie XXII-XXIV)
Tłumacze[]
- Agnieszka Kołodziej (serie I-V - pierwsza wersja)
- Maciej Wysocki (serie I-II, IV-V)
- Agnieszka Wójcik (seria I)
- Anna Sienkiewicz (serie II, VIII-X)
- Michał Urzykowski (serie III, VII, XI)
- Jakub Osiński (serie XII, XV-XXIV)
- Andrzej Wójcik (seria XIV)
Emisja w Polsce[]
Serial był emitowany na takich kanałach jak TVP3 , MiniMini, JimJam, Polsat JimJam, TVP1, TVP ABC oraz BBC CBeebies.
TVP3 []
Kanały regionalne TVP3 w latach 1998-2000 wyemitował pierwsze pięć serii serialu. Narratorami byli Grzegorz Fedorowski, Zbigniew Sawicki i Jaromir Sosnowski. Nazwa serialu została przetłumaczona na "Parowóz Tomek i Jego Przyjaciele".
MiniMini+[]
Kanał MiniMini+ w latach 2004-2010 emitował ósmą, dziewiątą i dziesiątą serię serialu oraz film pełnometrażowy Jak Lokomotywy Uratowały Lotnisko. Od 2010 roku emituje trzynastą, czternastą, piętnastą, szesnastą i siedemnastą serię serialu oraz wszystkie filmy pełnometrażowe serii CGI.
JimJam[]
Kanał JimJam od 2007 roku emitowała pierwsze jedenaście serii serialu oraz filmy pełnometrażowe Wielkie odkrycie i Jak lokomotywy uratowały lotnisko.
Polsat JimJam[]
Kanał Polsat JimJam w latach 2009-2019 emitował serie 1 - 11 , 18 i 19 serialu.
TVP1[]
Kanał TVP1 w latach 2010-2012 emitował serię jedenastą serialu. W latach 2010-2011 serial był emitowany w piątki w paśmie wieczorynki, a w 2012 roku był emitowany w czwartki w godzinach porannych.
CBeebies[]
Kanał CBeebies od 2020 roku emituje serie dziesiątą ,jedenastą, dwunastą, trzynastą, czternastą, piętnastą, szesnastą, siedemnastą i dwudziestą pierwszą serialu.
Puls 2[]
Kanał Puls 2 wyemitował kiedyś serie siedemnastej i osiemniastej, a od 2021 serie dwudziestą drugą i dwudziestą trzecią oraz wszystkie filmy od Tajemnica Zaginionej Korony do Wielki Świat, Wielkie Przygody!, oraz odcinki specjalne Parowozy na ratunek!, Wszystkie tory prowadzą do Rzymu i Tajemnicze kopalnie.
TVP ABC[]
Kanał TVP ABC emitował serie 13-16.
Teletoon+[]
Kanał Teletoon+ emitował film Wyprawa poza wyspę Sodor, Serie 20 i 24.
Platformy streamingowe[]
Serial znajduję się też na kilku platformach streamingowych.
- Showmax (Serie 4-11, 13-17) (dawniej)
- Amazon Prime Video (Seria 22)
- Player (Wielki wyścig i Wielki Świat, Wielkie Przygody!)
- Canal+ Online (Seria 22, Seria 24, Wielki wyścig, Wielki Świat, Wielkie Przygody!)
Ciekawostki[]
- Dotychczas w serii telewizyjnej pojawiły się trzy lokomotywy istniejące w rzeczywistości. Są to City of Truro, Stepney i Flying Scotsman.
- 2010 rok był pierwszym rokiem, w którym premierę miały dwie serie serialu.
- W serii trzeciej w odcinku Ucieczka Gruby Zawiadowca wyraźnie stwierdza, że lokomotywy parowe obsługują już niewiele kolei, ale od szóstej serii do serii obecnej pojawiło się ponad dwadzieścia nowych lokomotyw, które są parowozami.
- Polska premiera filmu Tajemnica Zaginionej Korony była premierą światową filmu.
- Film Przygoda na Wyspie Mgieł miał premierę w Polsce przed filmem Bohater Torów, czyli odwrotnie niż w pozostałych Krajach.